တစ္ခ်ိန္ကရုိဟင္ဂ်ာအပါအ၀င္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး ( ၁၄၄ ) မ်ဳိး ႏွင္႔ နိဳင္ငံျခားသား လူမ်ိဳး (၂၆) မ်ိဳးရွိခဲ႔

 

ဘဂၤလာေဒ႔ခ်္နိုင္ငံ ဒုကၡသည္စခန္းမွ အနာဂတ္မဲ႔ ရိုဟင္ဂ်ာကေလးငယ္မ်ား

အမွားစကား

လူတုိင္းတုိင္းသည္နဳိင္ငံခ်စ္စိတ္ထားရွိရမည္။မိမိလူမ်ဳိးကုိခ်စ္ၿမတ္နဳိးသည္ဆုိၿပီး လူမ်ဳိးကုိခုတုံးလုပ္ၿပီး တုိင္းၿပည္ မၿငိမ္ မသက္ၿပဳလုပ္သူသည္ နဳိင္ငံေတာ္သစၥေဖါက္ၿဖစ္ သည္။တုိင္းၿပည္ တည္ၿငိမ္ ေအာင္၊ အႏၱရယ္ မ ေရာက္ ေစရန္အကာ အကြယ္ ေပး ရန္နဳိင္ငံသားတုိင္းတြင္ တာ၀န္ရွိသည္။ သမုိင္း အမွန္ကုိဖုံးကြယ္ၿပီး လူမ်ဳိး ေရး ပုတ္ခတ္ ေၿပာဆုိ ကာ၀ါဒၿဖန္႔ခ်ီၿခင္း၊ ၀ပ္ဆုိဒ္ အသီသီး မဟုတ္ မမွန္လုပ္ၾကံေၿပာဆုိ ေရးသားၿခင္းၿဖင္႔ တုိင္း ရင္း သား အခ်င္းခ်င္းစိတ္၀မ္းကြဲေအာင္ဖန္တီးၿပီး လူမ်ဳိးေရး အဓိကရုဏ္းၿဖစ္ ေအာင္ ဖန္တီးသူမ်ား သည္ နဳိင္ငံ ေတာ္ သစၥာေဖါက္မ်ားၿဖစ္ သည္။


တုိင္းခ်စ္စိတ္၊နဳိင္ငံခ်စ္စိတ္မရွိ သူၿဖစ္သည္။ ၀ပ္ဆုိဒ္ အသီးသီးတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးႏွင္႔ ပါတ္သက္၍ သမုိင္းအမွန္ကုိဖုံးကြယ္ၿပီးမဟုတ္မမွန္ လီဆယ္ ေရးသားကာ တုိင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္းစိတ္၀မ္း ကြဲေအာင္လုပ္ၿပီးလူမ်ဳိးေရး ကုလားရခုိင္ အဓိကရုဏ္းၿဖစ္ေအာင္ ဖန္တီး ေသာ အခ်က္ မွာ နဳိင္ငံေတာ္ ၏စည္းလုံးညီညြတ္မွဳကုိပါ ပ်က္ၿပားသြားေစရန္ လုပ္ၾကံဖန္တီးေနၿခင္းၿဖစ္ သည္။သုိ႔ၿဖစ္ ရာ သမုိင္း ပညာရွင္ မ်ားက ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးႏွင္႔ပါတ္သက္၍ မည္ကဲ႔သုိ႔ေရးသားေဖၚၿပထား သည္ ကုိ တုိင္းရင္း သားအား လုံးက သိရွိေအာင္ နဳိင္ငံေတာ္အေပၚ ေစ တနာ ေမတၱာေရွ႕ ထားၿပီးအခုလုိ ရုိဟင္ဂ်ာ သမုိင္းအေထာက္ အထား ကုိ ေဖၚထုတ္၍ ေရးသား တင္ၿပၿခင္းၿဖစ္ ပါ သည္။ဤ ကဲ႔သုိ႔ မဟုတ္မမွန္ေသြးထုိးလွဳံ႔ေဆာ္သူမွာ ဘဂၤလားေဒရွ္ ဘက္မွာခုိး၀င္ေနထုိင္ေသာ အေနာက္သား ဗုဒဘာသာ ရခုိင္လူမ်ဳိး မ်ားၿဖစ္သည္။ ရခုိင္ၿပည္အတြင္း ဘဂၤလားေဒရွ္ဘက္ မွာခုိး၀င္ေနထုိင္ေသာ အေနာက္ သား ဗုဒ္ဓဘာသာ ရခုိင္လူမ်ဳိးမွာ အနည္းဆုံးခန္းမွန္းေၿခ ၃၅ % ခန္႔ရွိမည္ၿဖစ္သည္။ရခုိင္ၿပည္တြင္ ဘဂၤလားေဒရွ္မွနဳိင္ငံၿခား သား ရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ား ၀င္ေရာက္ ေနထုိင္ အေထာက္ အထား တစ္ခု တင္ၿပရလွ်င္ ယခင္ၿပည္နယ္ ၿပည္သူ႔ေကာင္စီေကာင္ဥကၠဌ ၿဖစ္ခဲ႔သူ ဗုိလ္မွဴးေက်ာ္ေမာင္ ၿမန္မာနဳိင္ငံ ဖြါးၿမန္မာ နဳိင္ငံသား မဟုတ္ေၾကာင္း တုိင္ၾကား ခံရၿပီး ေနာက္ ၿပည္ေကာင္စီ ဥကၠဌရာထူးမွ ၿဖဳတ္ခ်ခံရသည္ကုိ ေထာက္ရွဴ လွ်င္ရခုိင္ၿပည္တြင္ ရခုိင္လူမ်ဳိးမည္မွ် ၀င္ေရာက္ေန ထုိင္ေၾကာင္း ခန္းမွန္းနဳိင္သည္။

ထုိအေနာက္သားရခုိင္းသားမ်ားကုိ လ၀က ရုံစာရင္းသြင္း၊သန္းေကာင္စာရင္းမ်ားၿပဳလုပ္ေပးၿပီး ေဒသခံ ၿဖစ္ ေအာင္ လုပ္ေပးေသာ္လည္း ၎တုိ႔၏မူရင္းအမည္စာရင္းမွာ(လ၀က) ရုံးခ်ဳပ္တြင္လုံ႔၀မရွိနဳိင္ေၾကာင္း ၊နဳိင္ငံ ေတာ္အစုိးရမွ ထုိကဲ႔ ခုိး၀င္ လာေသာ ရခုိင္သားမ်ားကုိေဖၚထုတ္အေရးယူမွသာလွ်င္ တုိင္းရင္းအခ်င္းခ်င္း ေသြးထုိး မွဳ၊လုပ္ၾကံလီဆယ္မွဳ၊ စိတ္၀မ္းကြဲၿပဳ လုပ္မွဳမ်ားေလ်ာ႔ပါးသြားမည္ၿဖစ္သည္။(မွတ္သားေလာက္ပါေပတယ္)

ထုိ႕ေၾကာင္း တုိင္းရင္းသားအားလုံးက ရုိဟင္ဂ်ာသမုိင္းအမွန္ကုိသိရွိနားလည္ၿပီး အနာဂါတ္ စည္းလုံး ညီညြတ္မွဳ မၿပဳိကြဲ ဘဲ ေအးခ်မ္းစြာေနထုိင္နဳိင္ရန္ႏွင္႔ အေနာက္သားရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ားပြဲလန္႔ေအာင္ လုပ္ၿပီးဖ်ာ မ ခင္း နဳိင္ရန္အတြက္ တာ၀န္ သိၿပည္ သူ တစ္ေယာက္အေနၿဖင္႔ အၿပဳ သေဘာၿဖင္႔ ရုိဟင္ဂ်ာ သမုိင္းအေထာက္ မ်ား ရွာေဖြစုစည္း တင္ၿပၿခင္း ၿဖစ္ ပါသည္။(မွတ္ပံုတင္မရေသးေသာ တာ၀န္သိျပည္သူတစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္)


ရခုိင္ၿပည္၏ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင္႔ ေပၚေပါက္လာပံု


ရခုိင္ၿပည္နယ္သည္ေၿမာက္လတၱီတြဒ္ ၁၇ ံ ၁၅' ႏွင္႔ ၂၁ ံ ၁၇’၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၂ ံ၅၅’ ၾကား တြင္ တည္ရွိ သည္။ ဧရိယာ စတုရန္မုိင္းေပါင္း ၁၄၂၀၀ ေက်ာ္ရွိသည္။ၿမန္မာဘဂၤလား ေရ ေၾကာင္း၊ ကုန္း ေၾကာင္း မုိင္ (၁၇၀) ရွည္လ်းသည္။ေတာင္ေၿမာက္အရွည္ (၃၆၀)မုိင္ ရွည္ၿပီး ၊အေရွ႕ အေနာက္ မုိင္ (၁၇၀)မုိင္က်ယ္သည္။ ေတာင္ ကန္း ေတာင္တန္းမွာ ၈၀% ခန္႔ရွိ၍ ကုန္းၿမင႔္ လြင္ၿပင္မွာ ၂၀% ခန္႔ရွိ သည္။.




ရခိုင္ျပည္နယ္႐ွိၿမိဳ႕မ်ား

ျပည္နယ္ၿမ္ိဳ႔ေတာ္ -စစ္ေတြ
အက်ယ္အ၀န္း ၁၄၂၀၀ စတုရန္းမိုင္ခန္႔
လူဦးေရ ၃.၈၃၆ သန္းခန္႔ (၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ စာရင္း)
ခရိုင္ ၅ ခရိုင္
ၿမ္ိဳ႔နယ္ ၁၇ ၿမိဳ႔နယ္
ၿမဳိ႕ ၁၇
ရပ္ကြက္ ၁၂၀
ေက်းရြာအုပ္စု ၁၀၄၁
ေက်းရြာ ၃၈၇၁
ဆက္စပ္ေနေသာနယ္နိမိတ္-အေနာက္ဘက္တြင္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္
အေရွ႕ေၿမာက္ဘက္ တြင္ ခ်င္းၿပည္နယ္
အေရွ႕ဘက္တြင္ မေကြးတုိင္း ၊ ပဲခူးတုိင္း ၊ ဧရာဝတီတုိင္း
ေတာင္ဘက္တြင္ မေလးရွားနဳိင္ငံ တုိ႔ၿဖစ္တယ္။
(ကုိးကား ။ ။ကစၥပနဒီမွ ဓညဝတီသစၥာ - ၂၀၀၈ ခု၊စာေပဗိမာန္ဆုရ စာအုပ္)
(သုတပေဒသာ - ဝိဇၨာ)ဆုရ

ပထမအၾကိမ္ ထုတ္ေဝသည္႔ခုႏွစ္ ၂၀၁၀ ဇႏၷဝါရီလ(စာေရးသူ ကေလာင္အမည္ ေမာင္မုိးယံ ၊ မူရင္းအမည္ ဗုိလ္မွဴးမ်ဳိ႕သန္႔(ၿငိမ္း)စာေပဗိမာန္ စာတည္းမွဴးက မွတ္ပုံအမွတ္ ၀၇၄၉၂ ၿဖင္႔ ပုံႏွိပ္၍ မွတ္ပုံတင္အမွတ္ ၀၃၉၁၁ ၿဖင္႔ထုတ္ေဝသည္။


ၿမ္ိဳ႔နယ္ ၁၇ ၿမိဳ႔နယ္အမည္မ်ား

၁။ – ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕
၂။ – ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕
၃။ – ဂြၿမိဳ႕
၄။ – စစ္ေတြၿမိဳ႕
၅။ – ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕
၆။ – ပုဏၰားကၽြန္းၿမိဳ႕
၇။ – ေပါက္ေတာၿမိဳ႕
၈။ – ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕
၉။-မာန္ေအာင္ၿမိဳ႕
၁၀။ – ေမာင္ေတာၿမိဳ႕
၁၁။ – မင္းျပားၿမိဳ႕
၁၂။-ေျမပံုၿမိဳ႕
၁၃။ – ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕
၁၄။ – ရေသ႕ေတာင္ၿမိဳ႕
၁၅။-ရမ္းၿဗဲၿမိဳ႕
၁၆။ – သံတြဲၿမိဳ႕
၁၇။ – အမ္းၿမိဳ႕

ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ယခင္က ၿမန္မာ႔ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီဗဟုိဌာနခ်ဳပ္က ၁၉၇၆ ခုွစ၊ဇႏၷဝါရီ လ ၊ ပထမအၾကိမ္ ထုတ္ေဝေသာ တုိင္းရင္းသားရုိးရာဓေလ႔ထုံးစံမ်ား ( ရခုိင္ ) စာအုပ္ ၏ မွတ္တမ္း အရေအာက္ပါလူမ်ဳိးမ်ားသည္ တုိင္းရင္းသားအၿဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ႔သည္။

၁။ – ရခုိင္လူမ်ိဳး
၂။ – ကမန္ လူမ်ိဳး
၃။ – ခမြီး လူမ်ိဳး
၄။ – ဒိုင္းနက္လူမ်ိဳး
၅။ – မရမာႀကီး လူမ်ိဳး
၇။ – ၿမိဳ လူမ်ိဳး
၈။ – သက္ လူမ်ိဳး
၉။- ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး

(၁၉ရ၈ ခု ၿပည္ေထာင္စုဆုိရွယ္လစ္သမၼတၿမန္မာ နဳိင္ငံေက်ာင္း သုံး စာအုပ္ေကာ္မတီ အထက္ တန္း ႏွင္႔ အ လယ္တန္းၿမန္မာနဳိင္ငံ ပထဝီဝင္ပထဝီစာအုပ ္စာမ်က္ႏွာ - ၈၆ ကုိရႈ )


တစ္ခ်ိန္ကရုိဟင္ဂ်ာအပါအ၀င္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး( ၁၄၄ ) မ်ဳိး ႏွင္႔ နဳိင္ငံၿခားသားလူမ်ဳိး ( ၂၆ ) မ်ဳိးရွိခဲ႔

ၿပည္ထဲေရးႏွင္႔သာသနာေရးဝ္ၾကီးဌာန၊လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးႏွင္႔ၿပည္သူ႔အင္အား ဦးစီးဌာန မွ ၁၉၇၂ခုႏွစ္တြင္ပုံႏွိပ္ ထုတ္ေဝေသာ (ပုံစံေရးသြင္းရန္ညႊန္ၾကားခ်က္ ) စာအုပ္စာ မ်က္ ႏွာ ( ၄၃ ) ပူးတြဲ (က) လူမ်ဳိးမ်ားစာရင္းေခါင္းစဥ္ ေအာက္ရွိ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး မ်ား ( ၁၄၄ ) မ်ဳိး ႏွင္႔ နဳိင္ငံၿခား သားလူမ်ဳိး ( ၂၆ ) မ်ဳိး ဟုေဖၚၿပထားသည္။

နဳိင္ငံၿခားသားလူမ်ဳိး ( ၂၆ ) မ်ဳိးထဲတြင္ ဒုိင္းနက္္ လူမ်ဳိးကုိလည္း နဳိင္ငံၿခားသား လူမ်ဳိးအၿဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။

သုိ႕ေသာ္ ၿမန္မာ႔ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီဗဟုိဌာနခ်ဳပ္က ၁၉၇၆ ခုွစ၊ဇႏၷဝါရီ လ ၊ ပထမ အၾကိမ္ ထုတ္ေဝေသာ တုိင္းရင္းသားရုိးရာဓေလ႔ထုံးစံမ်ား ( ရခုိင္ ) စာအုပ္တြင္ဒုိင္းနက္ ကုိတုိင္းရင္း သား မ်ဳိး ႏြယ္ စုအၿဖစ္ထည္႔သြင္း အသိအမွတ္ၿပဳထားသည္ကုိေတြ႔ရသည္။

မွတ္ခ်က္။ ။ထုိအခ်ိန္က ၎ ( ၁၄၄ ) မ်ဳိးတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးလည္း အပါအဝင္ၿဖစ္သည္။

ကုိးကား။ ။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုဘဝသစ္ထူေထာင္ေရးပါတီသတင္းလႊာ(ကင္းလႊတ္ခြင္႔ သက္ ေသခံ လက္မွတ္ –အမိန္႔အမွတ္ ၂/၈၉ အရ ၁၉၈၉ ကင္းလႊတ္ အမွတ္ န/သ-၀၈၅ ၿဖင္႔)

အထက္ပါလူမ်ဳိးမ်ားတြင္ ဒုိင္းနက္လူမ်ဳိး၊သက္လူမ်ဳိး၊ မရမာၾကီး လူမ်ဳိး၊ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး တုိ႕ ၏ဘာသာ စကားမ်ား တူညီနီးစပ္ၾကသည္။ဒုိင္းနက္၊သက္၊မရမာၾကီးတုိ႕သည္ ဗုဒၶ ဘာ သာကုိကုိးကြယ္ၾကၿပီး ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ားသည္အစၥလာမ္ဘာသာကုိ ကုိးကြယ္ၾက သည္။(ႏိုင္ငံေတာ္က တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ကမန္ေတြက အစၥလာမ္ဘာသာကို ကိုးကြယ္တာမဟုတ္ဘူးလား၊ ရခိုင္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာပဲ အစၥလာမ္ရွိေနတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာလား)

ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔ သည္ ရခိုင္ဘာသာစကားႏွင့္ ျမန္မာဘာသာစကားကို အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳၾကသည္။

ရခိုင္ဘာသာ စကားႏွင့္ ျမန္မာ ဘာသာစကားသည္ အေတာ္မ်ားမ်ားတူျပီး ရ-သံ /r/ ႏွင့္ ယ-သံ /j/ အသံထြက္ကြာသည္။ ရခိုင္စာေပ အေရးအသားႏွင့္ ျမန္မာစာေပအေရး အသားသည္ ဆင္တူသည္။

ဦးေနဝင္း(မဆလ) အစုိးရက တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစု (၁၄၄)မ်ဳိးရွိရာမွ (၈)မ်ဳိးၿဖဳတ္ခ်ခဲ႔ရာ ရုိဟင္ဂ်ာလူ မ်ဳိးကုိလည္း အစၥလာမ္ဘာသာၿဖစ္၍ၿဖဳတ္ခ်ခဲ႔ၿဖစ္သည္။

၁၉၈၂ ခုႏွစ္ နဳိင္ငံသားဥပေဒအရ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးၿဖဳတ္ခ်ၿခင္းသည္ စစ္အာဏာ ရွင္တစ္ပါတီ အစုိးရ ႏွင္႔စစ္အစုိးရသည္ ဘာသာေရးကုိ မုန္းတီး၊လူမ်ဳိးႏြယ္စုတုံးေအာင္ၿပဳလုပ္ခဲ႔ၿခင္းၿဖစ္ သည္ ။ ယခုဒီမုိက ေရစီ ထြန္းကား ေနေသာ ပါတီစုံစနစ္ေအာက္တြင္ တုိင္းရင္းသား ဆုိေသာေဝါဟရ ၏အဓိပၸါယ္ ႏွင္႔ ဥပေဒ ႏွင္႔သမုိင္းအေထာက္အထား၊လူ႕အခြင္႔အေရး အရ တုိင္းရင္း သားၿဖစ္ မၿဖစ္ ၿပည္လႊတ္ေတာ္ တြင္ အဆုံး အၿဖတ္ေပး ရလိမ္မည္ၿဖစ္သည္။

႐ိုဟင္ဂ်ာ Rohingya တုိင္းရင္းသားၿဖစ္ေၾကာင္းအေထာက္အထားမ်ားစြာရွိသည္။
ဤေနရာတြင္အနည္းငယ္တင္ၿပၿခင္းၿဖစ္သည္။

• အထက္တန္းႏွင္႔အလယ္တန္းၿမန္မာနဳိင္ငံပထ၀ီ၀င္စာအုပ္၏စာမ်က္ႏွာ(၈၆)တြင္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ပုံၿပေၿမပုံတြင္ရခုိင္ၿံပည္နယ္တြင္ စစ္ေတြလြင္ၿပင္တြင္ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးကုိထည္႔သြင္းေဖၚၿပထားသည္။
BBC ကလည္းထုိနည္း၎ေဖၚၿပၿခင္းမွာလီဆယ္လိမ္ညာ၍ေဖၚၿပၿခင္းလုံ႔၀မဟုတ္ပါ။
မူရင္းပုံကုိေကာ္နက္ရွင္းေကာင္းလွ်င္ေလ႔လာဖတ္ရႈနဳိင္ပါသည္။
• အမွန္ကုိအမွန္အတုိင္းတင္ၿပၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။အထက္တန္းႏွင္႔အလယ္တန္းၿမန္မာနဳိင္ငံပထ၀ီ၀င္စာအုပ္၏စာမ်က္ႏွာ(၈၆)တြင္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထုိင္ပုံၿပေၿမပုံတြင္ရခုိင္ၿံပည္နယ္တြင္ စစ္ေတြလြင္ၿပင္တြင္ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးကုိထည္႔သြင္းေဖၚၿပထားသည္။

၎ပထ၀ီ၀င္စာအုပ္ကုိ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ က ၿမန္မာဆုိရွယ္လစ္သမၼတၿမန္မာနဳိင္ငံေတာ္အစုိးရ၊
ေက်ာင္းသုံးစာအုပ္ေကာ္မတီကထုတ္ေ၀၍ ေက်ာင္တြင္သင္ၾကားၿခင္းၿဖစ္သည္။(၁၉၇၈ -ခု – ၇တန္း၊၈တန္း၊၉တန္း ၊၁၀ တန္း ပထ၀ီ၀င္စာအုပ္စာမ်က္ႏွာ -၈၆ မွမူရင္းပုံကုိစကင္ဖတ္၍ေအာက္တြင္တင္ၿပထားပါသည္။

႐ိုဟင္ဂ်ာ Rohingya လူမ်ိဳး

သမိုင္းေၾကာင္းအရ တည္ၿငိမ္စြာျဖစ္ေပၚတည္ရွိေနသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ၿဖစ္ သည္။ ရခိုင္ ဘုရင္နရမိတ္လွ လက္ထက္၀န္ႀကီးရာထူး၊ စစ္တပ္၊ ေရတပ္၊ ဗိုလ္မွဴးရာထူး မ်ား ၌ လည္း ေကာင္း ခန္႔အပ္ၿခင္းခံရသည့္ ပုဂၢိဳလ္တို႔၏ အစုအေ၀း လူမ်ိဳးစု ပင္ျဖစ္ သည္။ မြတ္စလင္မ္စာဆိုေတာ္ စိုင္ယက္ဒ္ရွားအာလ္၀ါလ္(Sayued Shah Al wal) ၏ အဆိုအရ စႏၵသူဓမၼဘုရင္၏ နန္းရင္း၀န္ ]`မာဂန္´မွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳး ျဖစ္သကဲ့သို႔ဆိုင္ယက္မုဆာ (Sayed Mussa)၊ မူဂ်ာဟစ္ (Mujaehi ႏွင့္ ဆုေလမန္ (Sulaiman)တို႔မွာ ရခိုင္နန္းရင္း ၀န္ႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး အရွရက္ဖ္ခန္ (Asharaf Khan) မွာ စႏၵသုဓမၼ ဘုရင္၏ စစ္သူႀကီးျဖစ္ေၾကာင္း။

၁။ MKရာမန္-ရ ၂။ ျမ၀တီမဂၢဇင္း၊ ၁၉၆၀-ခု၊ ေမာင္သံလြင္၏ ႐ို၀န္ညာလူမ်ိဳးမ်ား။မဇၥိဳမေဒသ အႏၵိယ တိုက္၏ အေရွ႕ဘက္ေဒသေနထုိင္သူမ်ားကို အေနာက္ဘက္ေဒသအေခၚ အေ၀ၚျဖင့္ ႐ြမ္းကိုင္ညာ၊ ႐ြမ္းသား ဟုေခၚဆို သကဲ့သို႔ ရခိုင္ေတာင္ပိုင္းသားတို႔ကလည္း ႐ြမ္းကိုင္ညာ၊ ႐ြမ္းကိုုင္ ညာ ေခၚဆိုၾက ရာ မွ႐ိုဟင္ညာ၊႐ိုဟင္ဂ်ာ ျဖစ္လာ သည္။ “ဘဂၤါလီေဒသ၏ အေရွ႕ကမ္း ရွွိ လူ႔အစုအေ၀း´´ဟု အဓိပၸါယ္ ရသည္။အခိ်ဳ႕က ရြာေဟာင္း ေန ထိုင္ ၾက သည့္ က်ားကဲ့သို႔ စြမ္းရည္သတိၱရွိသည့္ လူမ်ိဳး၊ ရြာ ေဟာင္းမွက်ား၊ရြာဟိန္းက်ားမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟု ေကာက္ ခ်က္ျပဳခဲ့သည္။

• ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးအား ၁၉၅၄-ခု၊ စက္တင္ဘာလ(၂၅)ရက္၊ည(၈)နာရီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္
• ဦးႏု၏ အသံလႊင့္မိ္န္႔ခြန္းျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳသကဲ့သို႔ ၁၉၆၁-ခု၊ ေမလ(၁၅) ရက္မွစတင္ကာ တပတ္(၃)ႀကိမ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဘာသာျဖင့္ ျမန္မာ့အသံမွ အသံလႊင့္ေပးခဲ့သည္။

ရည္ညႊန္းကိုးကား

၁။-(၁၈-၇-၁၉၆၁)ခုေန႔ထုတ္တပ္မေတာေခတ္ေရးစာေစာင္တြဲ(၁၂) ၊အမွတ္(၆)၊စာ(၃၂-၅၈)
၂။-(၈-၈-၁၉၆၁)ခုေန႔ထုတ္တပ္မေတာေခတ္ေရးစာေစာင္တြဲ(၁၂) ၊အမွတ္(၉)၊
၃။-(၁-၆-၁၉၆၃)ေ၃႔ထုတ္ၿမန္မာ႔အသံေသာတရွင္မဂၢဇင္း အတြဲ(၄)အမွတ္(၁၉)
၄။-စာေပဗိမာန္ထုတ္ၿမန္မာ႔စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ(၉)၁၉၆၄ ခုႏွစ္ စာမ်က္ႏွာ(၈၉)
၅။-၁၉၇၈ – ခုႏွစ္ထုတ္အထက္တန္းႏွင႔္္အလယ္တန္းၿမန္မာနဳိင္ငံပထဝီင္စာမ်က္ႏွာ(၈၆)
၆။-ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ေရစစၥၾတီရုံး`၌(၁၆-၁၂-၁၉၆၀)ေန႔တရားဝင္မွတ္ပုံတင္၍ထုတ္ေဝေသာ
ရုိဟင္ဂ်ာေခတ္သတင္းစဥ္
၇။-တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးးစုပါတီသတင္းလႊာ(ကင္းလႊတ္ခြင္႔အမွတ္-န/သ – ၀၈၅) ၊၃၁-၁၂-၁၉၈၉
၈။-ရခိုင္ရာဇ၀င္ ။ ေအာင္သာဦး
၉။-စႏၵမာလာလကၤာရ။ ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္ ရခိုင္သမိုင္း ၊ ၁၅ ၊ ၁၈ ရာစု
၁၀။-အေရွ႕ေတာင္အာရွရာဇ၀င္၊ ေဟာ-၁၉၅၅
၁၁။-ၿမန္မာရာဇ၀င္ (ဟာေဗး ၁၉၂၅)
၁၂။-မိတ္ဆိနာ-ေခတ္ဦး ဖုနန္-ဖန္-ပ်ဴ ႏွင့္ ရခိုင္ ယိုးဒယားသင္း ဂ်ာနယ္။
၁၃။-* ရခိုင္ဂီတ ေဒါ့ကြန္ [1]
၁၄။-ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း၊ မာတလိ၊ ႏွစ္၃၀ ျမန္မာ့အသံ၊ စာမ်က္ႏွာ-၇၁ခိုင္ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ရွိ မြတ္စလင္မ္လူမ်ိဳးမ်ား ရာဇ၀င္။
၁၅။-ကစၥပနဒီမွဓညဝတီသစၥာ(၂၀၀၈ ခုႏွစ္ စာေပဗိမာန္စာမူ ဆုရ )