နယ္ခ်ဲ ႔ဆန္႔က်င္ေရး၊ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးႏွင္႔ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ အခန္းက႑

ျမန္မာ႔သမိုင္းတြင္ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ နယ္ခ်ဲ ႔ဆန္႔က်င္ေရး၊ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး အခန္းက႑သည္
လည္းအျခားတိုင္းရင္းသား ညီေနာင္တို႔မ်ားကဲ႔သို႔ ေရွးပေဝသဏီကပင္ ေနထိုင္လာေသာနယ္ေျမ
ေဒသမ်ား၌ အနိုင္က်င္႔ဗိုလ္က် စိုးမိုးေနသည္႔ နယ္ခ်ဲ ႔တို႔အား အသက္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာတို႔အား
စေတး၍ ခုခံကာကြယ္ အသက္ေပးေတာ္လွန္ခဲ႔ၾကသည္။မိမိတို႔ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသားမ်ား၏ေတာ္
လွန္ေရးအခန္းက႑မ်ားကို လြတ္လပ္ေရးေနာက္ပိုင္း အာဏာရွင္အဆက္ဆက္က ဖံုးကြယ္ထား
မႈေၾကာင္႔  ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ လြတ္လပ္ေရးၾကိဳပမ္းမႈတြင္ ပါဝင္မႈအခန္းက႑တို႔သည္ ျမန္မာ႔သမိုင္း
စာမ်က္ႏွာမ်ားေပၚ၌ ေမွးမွိန္စြာေတြ႔ျမင္ေနရျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသားတို႔က နိုင္ငံေတာ္ႏွင္႔ျပည္ေထာင္စုအေပၚ ေပးဆပ္ခဲ႔သည္႔ ေသြး၊ေခြ်း၊အသက္
ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာတို႔၏ မွတ္တမ္း၊မွတ္ရာျဖင္႔ အသိအမွတ္ျပဳခံရမႈ က႑မွာယေန႔ေခတ္တြင္
မရွိသေလာက္ျဖစ္လာေနတာကို ေတြ႔ျပီး ဝမ္းနည္းစြာ နာက်င္ခံစားမိပါသည္။အဘယ္႔ေၾကာင္း
ဆိုေသာ္ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ နိုင္ငံႏွင္႔ျပည္ေထာင္စုအေပၚထားခဲ႔သည္႔ စိတ္ဓါတ္ႏွင္႔နိုင္ငံ႔အေပၚသစၥာ
ေစာင္႔သိမႈမ်ားကို ဂဃနဏ ေလ႔လာပါက မိမိတို႔ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသားတို႔၏ နယ္ခ်ဲ ႔ဆန္႔က်င္ေရး
ႏွင္႔ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး၌ ပါဝင္ျခင္း အခန္းက႑သည္လည္း မေသးလွခဲ႔ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။



ထိုစဥ္ေတာ္လွန္ေရး ကာလတုန္းက အမ်ိဳးသားပညာေရးဘက္တြင္ စစ္ေတြ႔ျမိဳ ႔အမ်ိဳးသားအထက္
တန္းေက်ာင္း ၏ ဆရာၾကီးဦးဇိုင္ေနာဒၵိန္ျဖစ္ပါသည္။(သခင္)ဆရာၾကီးဦးဇိုင္ေနာဒၵိန္သည္ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသားတစ္ေယာက္ျဖစ္သလို ေက်ာင္းသား လူငယ္မ်ားအား အမ်ိဳးသားစိတ္ဓါတ္ျပင္းျပလာေအာင္ အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္ကို ရိုက္သြင္းေပးခဲ႔သူလည္းျဖစ္သည္။မင္းျပားျမိဳ ႔မွ(သခင္) ဦးဟာဒီသည္ ေမာ္ကြန္းဝင္ တတိယအဆင္႔ရရွိထားသူျဖစ္သည္။သံတြဲျမိဳ ႔မွ ရိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ(သခင္) သီရိပ်ံခ်ီ ဦးဘစိန္၊(သခင္)ဦးဘရွင္(B.Sc ပထမေက်ာင္းသားသပိတ္ေခါင္းေဆာင္)ႏွင္႔ (သခင္)ဦးထြန္းစိန္(B.Sc,BL ပထမ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ ဥကၠဌ)တို႔ႏွင္႔ေက်ာက္ျဖဴျမိဳ ႔မွ(သခင္)ဦးသိန္းေမာင္၊စစ္ေတြ႔ျမိဳ ႔မွ (သခင္)ေ႔ရွေနယာစိန္၊(သခင္) ေ႔ရွေနဦးဖိုးခိုင္၊ေဒၚေအးညြန္႔(ခ)ေဒၚဇူရာ၊(သခင္)မလဝီအာဗဒူရာဟ္မန္တို႔သည္ နယ္ခ်ဲ ႔ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈတြင္ ေ႔ရွတန္းမွတက္တက္ၾကြၾကြပါဝင္ျပီး ဦးေဆာင္မႈေပးခဲ႔ၾကသည္႔ တိုင္းခ်စ္ ျပည္ခ်စ္ ရိုဟင္ဂ်ာ႔အမ်ိဳးသား ပုဂၢိဳလ္မ်ားပင္ျဖစ္သည္။

စစ္ေတြ႔ျမိဳ ႔မွ B.I.A ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေ႔ရွဦးခ်ီတက္မႈကို ဘူးသီေတာင္ျမိဳ ႔သို႔ လမ္းျပကူညီေခၚ
ေဆာင္သြားသူမ်ားမွာ စစ္ေတြ႔ျမိဳ ႔မွ ထာနဗီ မာရ္ကာန္၊ဘူးသီးေတာင္မွ ဟာဂ်ီမာမြတ္ ဆုလ္တန္
ႏွင္႔ဦးဘခင္(ခ)ဦးဘာဆာဗုဒၵိန္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ B.I.A တပ္အားတက္ၾကြစြာ ပါဝင္ကူညီမႈျဖင္႔ ဘူးသီး
ေတာင္ျမိဳ ႔နယ္ ကြန္ဒိုင္ရြာမွ ဆရာဦးကာလာမီယာသည္ ျဗိတိသ်ွနယ္ခ်ဲ ႔တို႔၏ ဖမ္းဆီးျခင္းကိုခံခဲ႔
ရျပီး၊၁၉၄၃ ခုႏွစ္ဦးတြင္ ေမာင္းေတာျမိဳ ႔ၾကိမ္ေခ်ာင္းရြာတြင္ ျဗိတိသ်ွအစိုးရ၏ ၾကိဳးဒဏ္ေပး သတ္
ျဖတ္ျခင္းကို ခံခဲ႔ရျပီး အာဇာနည္ပီပီ အသက္ေပးသြားခဲ႔သည္။ထိုအခ်ိန္သည္ ေမာင္းေတာျမိဳ ႔နယ္
တဝိုက္တြင္ ျဗိတိသ်ွနယ္ခ်ဲ ႔အၾကြင္းက်န္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားပုန္းေအာင္ ခုခံေနခ်ိန္လည္းျဖစ္ရာ
နယ္ခ်ဲ ႔တို႔၏ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္မႈေၾကာင္႔ ရိုဟင္ဂ်ာ၊ရခိုင္ႏွင္႔ဗမာစသည္႔ တိုင္းခ်စ္ ျပည္ခ်စ္ မ်ိဳးခ်စ္
ပုဂၢိဳလ္အမ်ားအျပားသည္ တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးအတြက္ မိမိတို႔၏ အသက္မ်ားကို နယ္ခ်ဲ ႔တို႔၏
လက္ထဲ၌ေပးဆပ္ခဲ႔ရသည္။

၁၉၃၅ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္းခဲ႔ေသာ ရခိုင္တိုင္းလံုးဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသားညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔တြင္ ယခင္
ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးနဳ၏ က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးအျဖစ္ နိုင္ငံ႔တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္ခဲ႔သူ ဦးဆုလ္တာန္
မဟ္မူဒ္ႏွင္႔ယခင္ဘုရင္ခံေကာင္စီဝင္ M.L.C ေဂၚနီမာရ္ကန္တို႔ ပါဝင္ခဲ႔သည္။
မဟာမိတ္တပ္မ်ား ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္တြင္ဝင္ေရာက္လာ၍ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔အား ေတာ္လွန္
ရာ၌ ဘြီးဖိုစ္(V.force)ေခၚ ရိုဟင္ဂ်ာအရံတပ္မ်ားသည္ ျဗိတိသ်ွ ပံုမွန္စစ္တပ္မ်ားထက္ပင္ ပိုမိုိစိတ္
အားထက္သန္ တက္ၾကြ စြန္႔စားစြာျဖင္႔ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔အား ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ခဲ႔ေၾကာင္း ျဗိတိသ်ွ
ေ႔ရွတန္းမႈုး An thony lrwin ၏ Burmese out post စာအုပ္တြင္ဂုဏ္ျပဳမွတ္တမ္းတင္ထားကို ၾကည္႔
ျခင္းျဖင္႔လြတ္လပ္ေရးတြင္ ပါဝင္ခဲ႔ေသာ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔ အခန္းက႑ကို ကြက္ကြက္ကြင္းကြင္းေတြ႔ျမင္
ေနရေပသည္။ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ ရြပ္ရြပ္ခြ်ံခြ်ံခုခံမႈေၾကာင္႔ ဂ်ပန္တို႔သည္ ဘူးသီးေတာင္မွတဆင္႔ ေ႔ရွမတိုး
နိုင္ဘဲေနာက္ျပန္ဆုတ္ေပးခဲ႔ရသည္ထိ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔သည္ ေျပာင္ေျမာက္စြာခုခံတိုက္ခိုက္နိုင္ခဲ႔သည္။

ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ေရး၌ပါဝင္ခဲ႔မႈေၾကာင္႔ ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ ႔ ဝါခ်ိလာရြာမွ အဒူေနာ္ဘီ၊သိမ္
ေတာင္ရြာမွ ဖုရွက္အဟ္မဒ္ က်င္သန္မိုင္နာ အပါအဝင္ (၇)ဦးႏွင္႔ေတာင္ဘာဇာရြာမွ ကုန္သည္ အဗ္
ဒုလ္ခါေလက္၊ဦးေခၚလိလ္အာဟ္မဒ္၊ဆရာၾကီးဂူလာမ္ေရာ္ဘၻန္တို႔သည္ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔၏ ဖမ္းဆီး
ျခင္းကိုခံရျပီး ဖက္ဆစ္တို႔၏ ရက္စက္ၾကမ္းတမ္းမႈမ်ိဳးစံုတို႔ကို ခံစားရင္း ၎တို႔၏ ေသြးေသာက္ရဲ
ေဘာ္တို႔၏ အမည္မ်ားကို ဖြင္႔ဟမေျပာဘဲ အသက္ေသတဲ႔အထိ ႏႈတ္ပိတ္ကာ အာဇာနည္ပီပီတိုင္း
ျပည္အတြက္ အသက္ေပးသြားခဲ႔သည္။
အလားတူ ေမာင္းေတာျမိဳ ႔နယ္ ၾကိမ္ေခ်ာင္း ေဘာလ္လီဘာဇာမွ အာဘာစ္ေဘာ္လီ၊(မွတ္ခ်က္ေဘာ္လီ  ရိုဟင္ဂ်ာစကားအရ နဘန္သမားလို႔အဓိပၸာယ္ရတယ္) အလယ္သံေက်ာ္မွ ဦးနဳရ္အဟ္မဒ္ တို႔သည္
လည္းတိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ရာမွ ဂ်ပန္တို႔၏ လက္ခ်က္ေၾကာင္႔ အသက္ေပး
ခဲ႔ရသည္႔ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသားမ်ားျဖစ္သည္။

ျဗိတိသ်ွနယ္ခ်ဲ ႔ ပထမက်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲကာလတြင္ ျဗိတိသ်ွတို႔အား ဖိတ္ေခၚကူညီလမ္းျပေခၚလာသူမ်ား
ရွိေနသည္႔အေျခအေနတြင္လည္း ရခိုင္ျပည္နယ္မွ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔သည္ နယ္ခ်ဲ ႔တို႔အား ေဒသခံတပ္ဖြဲ႔မ်ား
ဖြဲ႔၍ခုခံေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ျခင္းျဖင္႔ သမိုင္းေပးတာဝန္မ်ားကို ေက်ပြန္ခဲ႔သည္။
မင္းျပားျမိဳ ႔တြင္ ေရႊဓါးကာဇီေခၚ အဗဒူေကာ္ရိမ္ကလည္းေကာင္း၊ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ ႔ ဘဂံုးနားရြာကိုအေျခ
ျပဳ၍ Alia Beg ကလည္းေကာင္းခုခံေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ခဲ႔သည္။ေရႊဓါးကာဇီကမႈ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ ႔တို႔၏
လက္၌ အဖမ္းခံရျပီး နယ္ခ်ဲ ႔တို႔၏ ညဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္မႈဒဏ္ေၾကာင္႔ ကာလကတၱားအက်ဥ္းေထာင္၌ပင္
အာဇာနည္အျဖစ္က်ဆံုးသြားခဲ႔သည္။နယ္ခ်ဲ ႔ဆန္႔က်င္ေရးႏွင္႔ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးမ်ားတြင္ အျခား
ျမန္မာတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင္႔အတူပူးေပါင္းပါဝင္၍လည္းေကာင္း မိမိတို႔ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ မ်ား၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင္႔လည္းေကာင္း ပါဝင္တိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲခဲ႔သူ အထင္ကရ ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသားမ်ား
ေျမာက္မ်ားစြာရွိခဲ႔ပါသည္။
ျမန္မာျပည္မတြင္ ဗမာမြတ္စလင္ ကြန္ဂရက္က လြတ္လပ္ေရးၾကိဳပမ္းလႈပ္ရွားမႈတြင္ ဖ.ဆ.ပ.လ ႏွင္႔
တြဲ႔ဖက္၍ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ႔သလို၊ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ဗမာမြတ္စလင္ ကြန္ဂရက္ကလည္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသား
ေပါင္းစံုပါဝင္ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္ကိုယ္စားျပဳ အမ်ိဳးသားလြတ္ေျမာက္ေရး အင္အားစုမ်ားႏွင္႔လက္တြဲ၍
ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ႔ေပသည္။

ရိုဟင္ဂ်ာအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ နယ္ခ်ဲ ႔ေတာ္လွန္ေရး၊ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးမ်ားတြင္ အျခားေသာ
ျပည္ေထာင္စုဖြားညီေနာင္တိုင္းရင္းသားမ်ားကဲ႔သို႔ သမိုင္းေပးတာဝန္မ်ားကို မိမိတို႔၏ ညာဏ္စြမ္း
ကိုယ္စြမ္းရွိသမ်ွျဖင္႔ခုခံ၍ ရြပ္ရြပ္ခြ်ံခြ်ံပါဝင္တိုက္ပြဲဝင္ျပီး အသက္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေပးဆပ္ကာမိမိ
တို႔ေနထိုင္ရာ ရခိုင္ေဒသကို ကာကြယ္ခဲ႔မႈႏွင္႔ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ နယ္ခ်ဲ ႔ေတာ္လွန္ေရး၊ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္
ေရး၌ ပါဝင္မႈအခန္းက႑မ်ားကို စစ္ေအးကာလ ေနာက္ပိုင္းျမန္မာ႔စာေပ၊သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ား၌
တလံုးတေလမ်ွမပါရွိဘဲ လံုးဝပစ္ပယ္ ဥေပကၡါျပဳထားျပီး မိမိတို႔ရိုဟင္ဂ်ာတမ်ိဳးသားလံုးကိုလည္း
ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား ထိခိုက္နာက်င္ခံစားေစနိုင္သည္႔ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားႏွင္႔ သစ္စိမ္း
ခ်ိဳး ခ်ိဳးလာေနသည္ကိုေတြ႔ေနရသည္႔အတြက္ ရိုဟင္ဂ်ာတမ်ိဳးသားလံုး အဖက္ဆယ္မရေအာင္
စိတ္တြင္းအနာတရမ်ားစြာရရွိေနျပီး ဝမ္းနည္းေၾကကြဲမဆံုးလည္းျဖစ္ရပါတယ္။